Çocukluk
çağında korkularının olması doğaldır. Bu
dönemde soyut düşünme gelişmediği ve çocuğun bir çok şeyi anlamlandıramadığı
için korkularının olması gelişimsel olarak yaşanır. Çizgi filmleri, masallar,
oyuncaklar, anne babanın tutumları korkuları pekiştirebilir. Çocukluk çağının
en yaygın korkuları” Karanlık, Hayalet, canavar, öcü, cadı, Gök gürültüsü, simsek,
Hırsız, Kaçırılma, Ölüm, Terkedilme, Kaybolma, İğne, Doktor, Polis, Hayvan.
Korkunun
bir çok nedeni olabilir. Pek çok korku öğrenmeye dayanır.
Hayatı tanıma, öğrenme döneminde olan çocuk yeni
karşılaştığı her şeyden korkabilir.
Bilinmeyen her yeni şey çocuğu düşündürecek ya da korkutacaktır.
Bir
çocuğun, ne zaman ve niçin korkacağını belirlemek oldukça zordur. Korkunun
oluşumu, içerisinde bulunan çevreye, uyarının şiddetine, geçmişteki
yaşantılara, o andaki psikolojik ve fizyolojik duruma bağlı olarak
değişmektedir (Sargın, 2012) . Çocukların korkmasında etkili ve yaşa bağlı olan
pek çok değişken mevcuttur. Korku yaşamın ilk yıllarında daha çok görülmektedir
ancak çocukların öğrendikleri çoğaldıkça, bilinmezlikleri bilinir kıldıkça
korkularda azalma görülmektedir (Bakırcıoğlu, 2002). Korkular gelişim süreci
içerisinde farklılıklar barındırmaktadır.(
Korkular Karşısında Anne-Baba
Tutumları Nasıl Olmalıdır?
Çocukluk
korkuları ailelerin oldukça dikkat etmeleri gereken süreçlerdir. Aileler korku
karşısında nasıl tepki vereceklerinden emin olamayabilirler. Kimi aileler
çocuklarının korkularını yok sayarak, kimileri mizahı kullanarak (korku ile
alay ederek), kimileri ise çok uzun ve mantıklı açıklamalar yaparak çocuğun
korkularını yenmesine yardımcı olmaya çalışmaktadır (Creswell ve Willetts,
2012). Çocuk korkularıyla başedilirken çocukta korkma eyleminin uzamasını ve
çocuk üzerindeki negatif etkilerini önlemek için öncelikle korkunun sebebi
araştırılmalı ve bu sebepler yok edilmelidir. Çocuk korktuğunda sabırlı
davranılmalı, çocuğun yaşadığı durumu anlamasına fırsat verilmeli, korkularını
yenmesi için süre tanınmalı, çocukların korkuları yok sayılmamalı, asla
küçümsenmemeli ve alay konusu haline getirilmemelidir (Gander ve Gardiner,
2010; Weilburger, 2008). Çocuğun korkuları karşısında anne-babanın tepkileri
çocuğun tutumlarını belirler. Annebabanın korku yaratan durum karşısında sakin
kalıp, çocuklarına güven vermeleri sonucunda çocukta korkuyla baş etmeyi
öğrenir. Korku anında anne-babanın ilk önce çocuğun yaşadığı duyguyu anlaması
önemlidir. " Ne var canım korkacak bak odandasın" demek yerine onu
neyin korkuttuğunu anlatmasına izin vermek, korku halini sizinle paylaşmasına
olanak tanıma sonra da onu sakinleştirmek ve güven vermek önemlidir. "
Annen ve baban burada, yanında, sana bir şey olmasına izin vermezler.
"Çocukların korkularını anlatmalarına izin vermek,
korku
ile baş etmede ilk adımdır. Paylaşılan, kelimelere dökülen duygular daha kolay
baş edilebilir hale gelirler. Çünkü konuşulmayan, anlaşılmayan ve gizli kalan
şeyler aslında bizi tedirgin eder (Creswell ve Willetts, 2012). Bazı çocuklar
konuşmaya ve anlatmaya daha isteklidirler. Bu çocuklar kendilerini korkutan
durum ile ilgili konuşmakta zorlanmazlar. Anne babanın bu durumda işi daha
kolaydır, iyi bir dinleyici olup, anlatılanları dinlemek, çocuğun kendini
anlatmasına fırsat vermek yeterlidir. Korku ile baş etmeyi zorlaştıran iki
tutumdan biri korkuyu yok saymak diğeri ise çocuğun ne hissettiğini dinlemede,
anlamaya çalışmadan hemen onu sakinleştirme yoluna gitmektir. İki durumda
çocuğun kendisini anlatmasına, anlaşılmasına fırsat tanımaz çünkü.
Anne-babaların sık düştükleri bir diğer tuzak ise korku yaratan durum karşısında
çocuğun anne babaya bağımlı hale gelmesine neden olan tutumlardır (Yörükoğlu,
2017).
KORKULARI OLAN
ÇOCUKLA İZLENMESİ GEREKEN YOLLAR
Çocukta
ki korkunun ne olduğunu anladıktan sonra aile ile iş birliği yaparak doğru
müdahaleler uygulanmalıdır. Çocuk korkuyu yenebilecek güçte olduğunu
hissetmelidir. Bu amaçla ona güvendiğimizi hissettirmeliyiz
Oyun
ve hikaye kullanmak: Oyun terapisi ile çocuğu korkuyla yüzleştirmek, çocuğun
bir çözüm yolu bulmasını sağlamak ve çeşitli çözüm yollarını kahraman üzerinden
değerlendirmek çocuğun korkunun defalarca yaşamasını sağlayarak yüzleşmesi
sağlayabilir.
Çocuğunuza
doğru bilgi verin. Küçük çocuklara dünya büyük ölçüde gizemli ve kafa
karıştırıcı geliyor olabilir. Dünyanın işleyişine ilişkin daha doğru fikirler
edindikçe korkularının büyük çoğunluğu yok olacaktır.
Ödüllendirme küçük çocuklar için yardımcı olabilmektedir. Çocuğun, korkunun ilk basamaklarındaki başarılarını ödüllendirmek onu korkuyu yenme konusunda motive eder.
Emine Nur SIĞIRCI